Nadchodzą znaczące zmiany na rynku cukru

Z początkiem października 2017 roku przestaną obowiązywać dotychczasowe regulacje na unijnym rynku cukru. Zlikwidowane zostaną wyznaczone dla poszczególnych krajów UE kwoty produkcji cukru i izoglukozy. Zniesiona będzie również cena referencyjna cukru,  minimalna cena   skupu buraków cukrowych oraz opłaty produkcyjne. Niewątpliwie zmiany te dotkną zarówno producentów cukru, jak i  producentów buraków cukrowych.

Wejście w życie nowych regulacji oznacza, że wielkość produkcji cukru w poszczególnych krajach będzie w dużo większym stopniu zależeć od uwarunkowań rynkowych. To one będą decydować o wielkości zapotrzebowania na ten surowiec. Według analiz Komisji Europejskiej, Polska, obok takich krajów jak Francja, Niemcy, Belgia i Holandia, wymieniana jest jako kraj o konkurencyjnych warunkach produkcji buraków cukrowych. 

Polska jest trzecim, po Francji i Niemczech, największym producentem buraków cukrowych w Unii Europejskiej. Uprawa buraków cukrowych w Polsce obejmowała 36,6 tys. gospodarstw. Powierzchnia upraw w  2016 roku wyniosła 206 tys. hektarów, co stanowiło 14,5 proc. ogólnej powierzchni upraw w UE. Jednak w porównaniu z 2004 rokiem areał wykorzystany pod uprawę zmniejszył się aż o 31 proc. Warto również zauważyć, że w połowie lat 70. powierzchnia uprawy była ponad dwukrotnie większa niż obecnie i wynosiła  ok. 500 tys. ha. Co więcej,  tuż po II wojnie światowej, w 1947 roku, w Polsce buraki uprawiano na większej powierzchni (209 tys. ha) niż w 2016 roku. Z zebranych buraków w sezonie 2016/17 wyprodukowano w Polsce 2,05 mln ton cukru, co stanowiło 13,3 proc. produkcji cukru w UE. 

Nadchodząca liberalizacja rynku cukru skłoniła zarówno producentów w Polsce, jak i w innych krajach Unii, do zwiększenia upraw buraków cukrowych, które po raz pierwszy od pięciu dekad nie będą podlegały żadnym regulacjom. Według szacunków Komisji Europejskiej w 2017 roku powierzchnia ich upraw będzie o 16 proc. większa niż przed rokiem. W Polsce według szacunków Instytutu Ekonomiki i Rolnictwa Gospodarki Żywnościowej, w tym roku areał upraw buraków zwiększył się o 7 proc. do 220 tys. hektarów. 

Według prognoz Komisji Europejskiej w sezonie 2017/2018 w UE produkcja cukru białego wyniesie 20,1 mln ton, tj. o 20 proc. więcej niż w poprzednim sezonie, ale tylko o 3 proc. więcej niż w sezonie 2014/2015. Oznacza to, że produkcja cukru w UE wciąż będzie o 1,8 mln ton mniejsza od jego zużycia. Różnica ta będzie jednak znacznie mniejsza niż w trzech poprzednich sezonach, kiedy wyniosła 3,3 mln ton. 

Przy założeniu podobnego jak w sezonie poprzednim zużycia wewnętrznego cukru w UE, jego bilans będzie zależał od relacji cen cukru białego w UE w stosunku do cen światowych. Według założeń ekspertów Komisji Europejskiej, ze względu na spadek cen cukru w UE i dostosowanie ich do cen światowych, import może znacznie się obniżyć o 49 proc. do 1,5 mln ton. 

W sytuacji dostosowania się unijnych cen cukru do cen światowych, szacuje się, że wolumen eksportu cukru z UE może zwiększyć się nawet dwukrotnie do 2,8 mln ton. Przy takim scenariuszu, na koniec sezonu 2017/2018 poziom zapasów może osiągnąć niski poziom tj. 1 mln ton, czyli nieco mniejszy niż na koniec sezonu 2016/2017. 

Paweł Wyrzykowski, analityk rynków rolnych w Banku BGŻ BNP Paribas